روسـتـای نـخـودتـپـه

شهرستان سنقر ، استان کرمانشاه

روسـتـای نـخـودتـپـه

شهرستان سنقر ، استان کرمانشاه

پنجشنبه, ۱۹ آذر ۱۳۹۴، ۰۵:۵۰ ب.ظ

۰

متاسفانه در سال های اخیر در مناطقی از شهرستان سنقر مانند روستای ما که محصول آفتابگردان کاشت می شود گیاه انگلی گل جالیز خسارت های فراوانی را متحمل کشاورزان کرده است . در این مطالب سعی شده که کشاورزان عزیز بیشتر با این گیاه انگلی و راههای مقابله آشنا شده تا شاید روزی برسد که شاهد خسارات کمتری باشیم.
 گل جالیز در مناطق مختلف کشور اسامی محلی مختلفی دارد در استان کرمانشاه بیشتر با نام محلی "دیلمه" شناخته می شود...

گیاه شناسی انگل: گل جالیز یک گیاه گلدار است که یکساله و علفی بوده و انگل مطلق و کامل است یعنی برگ و کلروفیل ندارد و لذا قادر به ساختن غذای خود نیست و آب و مواد غذایی مورد نیاز خود را از ریشه های گیاهان میزبان خود می گیرد.گل جالیز دارای ساقه هایی به طول 15 تا 30 و به رنگهای قهوه ای، بنفش، سفید یا زردرنگ است و دارای گل اما فاقد برگ می باشد که در کنار گیاه میزبان به صورت دسته ای و کپه ای دیده می شود.
مهم ترین میزبانها: تعداد زیادی از گیاهان دولپه خانواده های حبوبات، بادنجانیان، چلیپائیان، مرکبان، چتریان و کدوئیان میزبان گونه های متعددی از گل جالیز هستند. در واقع گیاهان زراعی مهمی مانند سیب زمینی، گوجه فرنگی، بادمجان، آفتابگردان، کنجد، هندوانه و خیار و ... و گونه های باغی مهمی مانند بادام و زردآلو و ... و حتی تعدادی از گیاهان زینتی و علفهای هرز به گل جالیز مبتلا می شوند، اما گیاهان تک لپه مبتلا نمی شوند.
نحوه خسارت: تغذیه انگل از شیره گیاهی ریشه گیاه میزبان به وسیله اندامهایی به نام مکینه است که نهایتاً باعث ضعف گیاه میزبان، کاهش رشد و کاهش عملکرد می شود به علاوه قسمتهایی از ریشه های آلوده که بعد از محل اتصال انگل با ریشه قرار دارند پوسیده شده و می میرند. نحوه انتشار انگل: عامل انتشار و گسترش انگل، بذرهای آن است که توسط باد، آب آبیاری، جابجایی خاک آلوده و کودهای آلی آلوده و بقایای گیاهی آلوده و در مواردی بذر آلوده انجام می شود. مدیریت و کنترل گل جالیز: پیشگیری و جلوگیری از آلوده شدن اراضی به بذر انگل بسیار مهم است و باید جدی گرفته شود زیرا مدیریت و کنترل گل جالیز بسیار مشکل است.
مدیریت گل جالیز به دلایل زیر مشکل است: 1- توانایی تولید بذر فراوان توسط انگل 2- حفظ قوه نامیه بذر به 13 سال 3- عدم جوانه زنی بذر در غیاب مواد محرک شیمیایی مترشحه از میزبان ها - مدت چند سال در داخل خاک حتی تا 12 و منتظر گیاه میزبان ماندن 4- رشد رویشی سریع انگل پس از خروج از خاک 5- اتصال و ارتباط نزدیک انگل با گیاه میزبان. به دلایل ذکر شده و به دلیل از دست رفتن توان انتخاب گیاهان زراعی با عملکرد اقتصادی بالاتر توسط کشاورزان، زمین از لحاظ کاربری و تولید و ارزش دچار نقصان زیادی می شود و به علاوه کنترل گل جالیز غیر از مشکل بودن، زمان بر و هزینه بر نیز هست. ضمن اینکه با یک روش تنها وبرای یک فصل نمی توان مزرعه را از گل جالیز و بذور آن پاک نمود و لازم است با تلفیقی از روشهای مختلف تعداد بذر انگل را در زمین کاهش داد و سپس کامل آن را حذف نمود، البته این به شرطی ممکن است که اجازه و امکان ورود بذور جدید یا تولید بذور جدید توسط انگل داده نشود.

روشهای غیر شیمیایی: -1 استفاده ازکودهای آلی یا حیوانی عاری از بذر انگل . -2 قرنطینه کردن اراضی: مشخص کردن اراضی و قطعات آلوده و غیرآلوده و رعایت شرایط و انجام اقدامات شبیه قرنطینه کردن در مورد اراضی آلوده (البته توسط خود کشاورزان) مانند جلوگیری از انتقال خاک و کود و بقایای گیاهی از اراضی آلوده به اراضی سالم، تمیز کردن چرخ تراکتور و ادوات دنباله بند مانند گاوآهن و ... قبل از ورود به زمین، جلوگیری از تغذیه و تردد دامها بین اراضی آلوده و غیرآلوده. -3 سالم سازی زمین: در اینجا هدف کاهش و یا حذف بذورانگل موجود در خاک است، با توجه به اینکه بذر گل جالیز در اثر ترشحات ریشه گیاهان میزبان و وجود دما (بالاتر از 20 درجه سانتی گراد) و رطوبت کافی جوانه زده و در صورت نبود یا عدم دسترسی به ریشه میزبان از بین می رود باید قبل از کاشت محصول اصلی و یا هنگام آیش و یا خواب زمین (بین برداشت و کاشت دو محصول) اقدامات زیر را باید انجام داد: الف) آبیاری و غرقاب زمین با هدف جوانه زنی بذور و یا قرارگیری بذور در معرض شرایط محیطی مختلف و افزایش فعالیت عوامل زنده محیطی روی بذور انگل ب) آفتاب دهی خاک: بهتر است حداقل به مدت دو ماه از اواسط بهار تا اواسط پاییز و ترجیحاً کل فصل تابستان انجام شود و با اندکی تفاوت در روشهای مختلف آفتابدهی شامل مراحل زیر است: اضافه کردن مواد آلی خرد شده (پوسیده یا زنده) به خاک، شخم و مخلوط کردن و نرم کردن خاک، کرت بندی و یا مهیا کردن امکانات آبیاری زمین (تعبیه شیلنگها یا لوله ها برای رساندن و پخش آب در کرتها و یا استفاده از آبیاری قطره ای)، پوشاندن کامل زمین با نایلون یا پلاستیک، آبیاری یا غرقاب زمین (هر چند وقت یکبار آبیاری و جبران رطوبت خاک لازم است) این روش در کاهش جمعیت این انگل تا حدودی موثر است اما برای سایر عوامل خسارتزای خاکزی تاثیر بالایی می تواند داشته باشد. ج)کاشت گیاهان محرک یا تله: گیاهان محرک باعث تحریک بذر انگل و جوانه زنی آن می شوند اما میزبان مطلوبی برای انگل نیستند و به گل جالیز آلوده نمی شوند. گیاهان تله میزبانهایی هستند که باعث تحریک جوانه زنی تعداد زیادی از بذر انگل می شوند اما باید قبل از تولید گل و بذر توسط انگل، با علف کش یا شخم همراه گل جالیز از بین بروند و گیاه تله کاشته شده وگل جالیز به صورت یک کود سبز به زمین برگردانده شوند، این عمل می تواند یک یا چند بار در سال انجام شود. گیاهانی مانند خردل سفید، کتان و تربچه وحشی، ذرت، سورگوم و آفتابگردان می توانند گیاهان تله خوبی برای مقابله با گل جالیز باشند. گیاهانی که به عنوان تله استفاده می شوند با تراکم بذر چند برابر حالت معمول در زمین کاشته می شوند تا تعداد بیشتری از بذور انگل مجبور گیاهان لوبیا، سورگوم، ذرت و خیار برای گونه گل ،O.crenata به جوانه زنی شوند. گیاهان سورگوم و جو برای گونه گل جالیز گیاهان محرک مناسبی O. crenua و گیاهان سورگوم، فلفل قرمز، یونجه، سویا و نخود برای گونه گل جالیز O.ramosa جالیز هستند. 4 رعایت تناوب زراعی آگاهانه و هدفمند: در صورتی هدف عدم آلودگی محصول در حال کاشت باشد باید از گیاهان غیر میزبان استفاده کرد اما اگر هدف کاهش خزانه بذر انگل و تحریک آن به جوانه زنی بدون آلوده شدن گیاه در تناوب باشد انتخاب گیاه در تناوب مهم و متفاوت خواهد بود. این گیاهان شبیه گیاهان محرک عمل خواهند کرد یعنی باعث تحریک و جوانه بذر انگل می شوند ولی خود آلوده نمی شوند مانند سورگوم، ذرت، یونجه و .... 5 شخم عمیق: عمق شخم باید به اندازه ای باشد که بذور انگل را به عمق بیش از 20 سانتی متری منتقل کند. این کار باعث کاهش آلودگی محصول حداقل برای فصل زراعی می شود اما در شخم های بعدی بذور انگل بالا آمده و خطرساز می شوند. -6 کشت ارقام متحمل یا مقاوم: عکس العمل و حساسیت ارقام مختلف یک گونه میزبان به گل جالیز متفاوت است و لذا انجام تحقیقات برای هر منطقه و ارقام مختلف در تقابل با هر گونه از انگل لازم است. -7 تنظیم تاریخ کاشت: کاشت زود هنگام و پیش رس کردن محصول باعث فرار میزبان از خسارت انگل می شود. 8 آبیاری متعادل و کافی: گیاه نباید دچار تنش رطوبتی شود. بعضی از کشاورزان در ساعات گرم روز اقدام به آبیاری مزرعه می نمایند و اعتقاد دارند باعث گندیدگی گل جالیز می شود، که لازم است محاسن و معایب و تاثیر این اقدام بررسی و تحقیق شود. -9 تغذیه مناسب: گیاهان دچار کمبود مواد غذایی، به گل جالیز حساس ترند و خسارت بیشتری می بینند. افزایش حاصلخیزی خاک با بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مثلا اضافه کردن مواد آلی، افزایش جذب مواد غذایی توسط گیاه با تغذیه متعادل (کاربرد کودهای کامل میکرو و ماکرو و جبران کمبودها به روشهای خاک کاربرد یا محلولپاشی روی گیاه)، ایجاد تغییر و یا خاک با هدف افزایش جذب (با توجه به خاصیت تامپونی خاک کمی مشکل است). کاربرد کودهای ازته آمونیومی PH تعادل در تاثیر بهتری بر میزبان و کنترل و کاهش خسارت انگل دارد. 10 روش غیر شیمیایی (روشهای فیزیکی و مکانیکی): (نکته مهمی که در کنترل گل جالیز در اراضی و محصولات آلوده وجود دارد این است که قبل از ظهور خود انگل در سطح خاک آلودگی ریشه گیاهان اتفاق می افتد و می توان گفت هنگام ظهور انگل ، گیاه ما تا حدودی خسارت دیده است و کاربرد روشهای کنترلی از این زمان به بعد با هدف جلوگیری از خسارت بیشتر و جلوگیری از تولید گل و بذر توسط انگل و پیشگیری از آلودگی بیشتر زمین صورت می گیرد ) الف- وجین دستی و حذف فیزیکی و مکانیکی انگل: از بین بردن و حذف گل جالیز به محض سر برآوردن از خاک و قبل از گلدهی و بذردهی با دست یا وسایل برش مانند کاردهای بلند، نیم داس و ... (بهتر است با حوصله تمام ساقه های انگل که از خاک خارج شده یا هنوز نشده اند از محل پیوند گل جالیز با ریشه گیاه میزبان توسط حرکت عمودی و طی مسیر نیم دایره یا دایره وار دور انگل جداسازی شوند). وجین گل جالیز اگر در زمان نامناسب و هنگام تشکیل بذرهای انگل باشد نه تنها مفید نیست بلکه سبب پراکنش و انتشار بیشتر بذور گل جالیز در مزرعه می شود. ب- کف بر کردن گل جالیز: این اقدام با هدف جلوگیری از تولید بذر صورت می گیرد. کف بر کردن انگل از سطح خاک یا از زیر گل های گل جالیز می تواند با بیل، داس، فوکا، کارد، مفتول فلزی، علف برهای موتوری دوشی یا پشتی و ... انجام شود. ظاهراً کندن ساقه های انگل بدون قطع ارتباط انگل و ریشه میزبان باعث تحریک انگل به ساقه دهی بیشتر می شود که در حذف و وجین باید مدنظر قرار گیرد. 11 مبارزه بیولوژیک: الف) استفاده از غاز در مزرعه به هر تعداد ممکن، حداقل دو و ترجیحاً حدود 20 قطعه غاز در هر هکتار. روی گل جالیز شناسایی شده است، این مگس درون تخمدانهای گل جالیز Phytomizaorobanchia ب) در ایران مگس گونه تخمگذاری می کند و کرمها یا لاروهای خارج شده از تخم، از تخمدان انگل تغذیه کرده و از تشکیل و بلوغ بذر جلوگیری می کنند. مگس می تواند حدود 50 تا 90 درصد بذرهای تخمدانهای آلوده را از بین ببرد. روی گل جالیز (Fusariumsolani ) و (Fusariumoxysporumf.sp. orthoceras) ج) قارچهایی از جنس فوزرایوم مانند ایجاد بیماری می نمایند که لازم است تحقیقات کافی برای کاربرد عملی و موثر آنها انجام شود. این روش برای محصولات با ارزشی مانند آفتابگردان که در برخی مناطق در سطح وسیع (شهرستان سنقر استان کرمانشاه) کاشته می شوند و متاسفانه آلودگی در اکثر اراضی منتشر شده می تواند همراه آفتابدهی، کاشت گیاهان محرک یا گیاهان تله و در تناوب با گیاهان غیرمیزبان و انجام وجین (با یک الگو و زمان بندی صحیح) تلفیق شود.
روش مبارزه شیمیایی: از بین بردن بذور در خاک آلوده و قبل از آلوده کردن گیاه میزبان خیلی خوب است اما به دلایلی که گفته شد روش چندان عملی، آسان و مقدوری نیست البته یک روش برای انجام این کار همانطورکه در بخش سالم سازی زمین گفته شد گازدهی خاک یا تدخین خاک یا فومیگاسیون خاک است. الف) فومیگاسیون خاک: در این روش بعد از آماده سازی زمین و آبیاری به مدت چند هفته و بعد از گاورو شدن زمین، سموم گازی به صورت دستی یا مکانیزه زیر پلاستیک پهن شده روی زمین رها می شود و یا داخل خاک تزریق می گردد. فومیگاسیون خاک در حال حاضر توصیه نمی شود چون بسیار گران تمام می شود، در سطوح وسیع کاربرد ندارد، سم مناسب آن که متیل بروماید باشد اجازه مصرف در بخش غیر قرنطینه ای ندارد، سموم جایگزین متیل بروماید کارایی بالایی مانند خود متیل بروماید ندارند. سموم دیگری مانند اتیلن دی بروماید، واپام و دازومت نیز می توانند استفاده شوند ولی مشکل این است که تاثیر 100 درصدی ندارند و هزینه ضدعفونی خاک بالاست. ب) البته موادی وجود دارند که در غیاب گیاه میزبان سبب تحریک جوانه زنی بذر می شوند مانند استریگول گیاه پنبه جدا شده است. موادی مشابه استریگول شناسایی و تولید شده اند که در غلظتهای 0.1 تا 1 پی پی ام در تحریک جوانه زنی انگل موثرند اما GR و 60 GR41 ،GR28 ،GR21 ،GR مانند 7 تحقیقات بیشتر روی آنها لازم است. ج)کاربرد کنترل شده سموم روی گل جالیز ظاهر شده در سطح خاک نیز یک روش کاربرد سموم بر علیه گل جالیز است. علف کش هایی مانند توفوردی، رانداپ، پاراکوات، بنتازون و ... می توانند در کنترل گل جالیز موثر باشند اما فراموش نشود که گیاه انگل قبل از خارج شدن از خاک حداکثر خسارت خود را به گیاه میزبان وارد کرده است و بهترین روش کنترل گل جالیز روشی است که بتواند قبل از اتصال انگل به ریشه میزبان عمل کند. ارتباط نزدیک بین میزبان و انگل گل جالیز سبب محدودیت کنترل گل جالیز به روش شیمیایی می شود. د) کاربرد برخی سموم به صورت دوره ای: علفکش هایی مانند کلروسولفورون، ایمازاکوئین، ایمازاپیر، گلیفوزیت نتایج امید بخشی نشان داده اند. نکته مهم میزان مصرف ایمن از این علف کش ها است چرا که مصرف بیش از مقدار توصیه شده علف کش باعث صدمه شدید به میزبان می شود و از طرفی مصرف کمتر از میزان لازم نمی تواند انگل را کنترل نماید. تیمار بذر میزبان به صورت خیسانیدن بذر در محلول علف کش و محلول پاشی مکرر و متوالی علف کش در غلظتهای خاصی می تواند کاربرد سموم را بر علیه این انگل ممکن سازد. شاید آزمایش دزهای خاص از علف کشها که برای میزبان ایمن و بر علیه انگل موثر است برای سموم مختلف در تلفیق با سایر روشها و روشهای کاربرد سم کنترل شده (در محصولات ردیفی) بتواند درصد بالایی از مشکل علف انگل گل جالیز را حل کند.

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی